Đường dây nóng khách hàng:+8618865946130(Whatsapp)
Đường dây nóng khách hàng:+8618865946130(Whatsapp)
Khoa học khó định nghĩa
Khoa học có ba yếu tố. Thứ nhất là mục đích của nó, tức là khám phá ra các quy luật khác nhau. Điều này không chỉ giới hạn ở các quy luật tự nhiên được nghiên cứu bởi khoa học tự nhiên, mà còn bao gồm nhiều quy luật khác, chẳng hạn như các quy luật được nghiên cứu bởi tâm lý học, khoa học hành vi, tâm thần học, xã hội học và kinh tế học. Thứ hai là tinh thần của nó, bao gồm ba khía cạnh: đặt câu hỏi, độc lập và duy nhất. Thứ ba là phương pháp của nó, cũng bao gồm ba khía cạnh: logic hóa, định lượng và bằng chứng thực nghiệm. (Trương Sảng Nam: "Sự khác biệt giữa khoa học, tôn giáo và giả khoa học", Science and Technology Daily, ngày 23 tháng 6 năm 2017)
Rõ ràng, khoa học mà ông Trương Song Nam đề cập bao hàm cả khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn nói chung. Tuy nhiên, nếu chỉ xét riêng "phương pháp khoa học", sẽ rất khó để áp dụng các phương pháp "định lượng" vào nghiên cứu văn học trong lĩnh vực nhân văn. Ông cũng không định nghĩa rõ hơn về "chủ nghĩa kinh nghiệm", khiến người ta không rõ liệu nó chỉ đề cập riêng đến lập luận lý thuyết, chỉ đề cập riêng đến kiểm chứng thực nghiệm và thực nghiệm, hay bao gồm cả kiểm chứng lý thuyết và thực nghiệm. Nếu "chủ nghĩa kinh nghiệm" chỉ đề cập riêng đến lập luận lý thuyết, thì "Năm luận cứ về sự tồn tại của Chúa" của triết gia Cơ đốc giáo thời trung cổ Thomas Aquinas cũng là một lập luận lý thuyết, một lập luận vẫn chưa bị bác bỏ hoàn toàn và trên lý thuyết. Nếu "chủ nghĩa kinh nghiệm" chỉ đề cập riêng đến kiểm chứng thực nghiệm và thực nghiệm, thì ai cũng biết rằng ngay cả trong khoa học tự nhiên, nhiều mệnh đề và khám phá lý thuyết cũng khó được kiểm chứng bằng thực nghiệm, đặc biệt là trong cơ học lượng tử. Một số định lý và nhánh toán học, chẳng hạn như số phức, hoàn toàn không thể kiểm chứng được bằng thực nghiệm và kiểm chứng thực nghiệm. Đối với "chủ nghĩa kinh nghiệm" chỉ đề cập đến lập luận lý thuyết kết hợp với xác minh thực nghiệm và kinh nghiệm, cách tiếp cận này khó đạt được trong nhiều lĩnh vực.
Giáo sư Ngô Quốc Sinh, một sử gia khoa học, rất thận trọng khi trả lời câu hỏi "Khoa học là gì?". Mặc dù đã xuất bản hơn chục bài báo về chủ đề này, ông chưa bao giờ đưa ra một định nghĩa về khoa học. Thay vào đó, ông cẩn thận mô tả ý nghĩa của nó từ nhiều góc độ khác nhau. Từ góc nhìn lịch sử khoa học, Ngô mô tả khoa học Hy Lạp nguyên thủy và khoa học hiện đại phái sinh từ nó. Ông lập luận rằng khoa học Hy Lạp là "kiến thức khách quan, nội tại và tất định", trong khi khoa học hiện đại, trong bối cảnh Trung Quốc ngày nay, lại đề cập đến khoa học tự nhiên, với những đặc điểm và phương pháp dường như hiển nhiên. Bản chất "khách quan" của khoa học Hy Lạp, "bắt nguồn từ việc người Hy Lạp theo đuổi nhân tính tự do", đã hoàn toàn biến mất trong khoa học hiện đại. Do đó, độc giả chỉ có thể suy ra rằng bản chất nhất quán duy nhất của cả khoa học Hy Lạp và khoa học hiện đại là nó có thể được định nghĩa là "kiến thức nội tại, tất định". Đây là một công thức chặt chẽ, về mặt lý thuyết không có nhiều sai sót. Tuy nhiên, vấn đề là nếu chúng ta tiếp tục đặt câu hỏi "kiến thức là gì", bài viết của Ngô sẽ trở nên hoài nghi về lập luận vòng vo. Hơn nữa, "kiến thức" "bên trong" và "mang tính quyết định" dường như khiến cho câu hỏi ban đầu ngắn gọn trở nên cực kỳ phức tạp và thậm chí khó trả lời hơn.
Plato đã từng thảo luận về nhiều định nghĩa khác nhau về cái đẹp, nhưng không hài lòng với bất kỳ định nghĩa nào, và sau đó than thở rằng, "Cái đẹp thật khó". Chúng ta cũng có thể nói, "Khoa học thật khó".
Khoa học tự nhiên không phải là kiến thức toàn năng
Những đặc điểm và bản chất cơ bản của khoa học tự nhiên là gì? Theo mô tả của Ngô Quốc Sinh về khoa học, giả định rằng khoa học tự nhiên là một dạng "tri thức tất định", bất kỳ ai có chút hiểu biết về triết học phương Tây đều sẽ nhận ra rằng câu hỏi lớn đầu tiên trong triết học Kant là "Làm thế nào tri thức có thể tồn tại?". Tác phẩm đầu tiên trong "Ba Phê phán" của Kant, Phê phán Lý tính Thuần túy, giải quyết câu hỏi này. Từ cuộc thảo luận triết học của Kant về "Làm thế nào tri thức có thể tồn tại", chúng ta có thể hiểu sâu hơn về bản chất, tính hữu dụng và những hạn chế của khoa học tự nhiên. Cần lưu ý rằng Kant không chỉ là một triết gia vĩ đại mà còn là một nhà khoa học vĩ đại. "Giả thuyết tinh vân" của ông về nguồn gốc của vũ trụ, ít nhất là một quan điểm độc đáo trong vũ trụ học, mang giá trị khoa học đáng kể.
Triết học Kant phân chia năng lực nhận thức của con người thành lý trí, sự hiểu biết và cảm tính. Cảm tính đề cập đến khả năng nhận thức thế giới vật chất, bao gồm thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác và xúc giác. Hiểu biết là khả năng áp dụng các khái niệm và phạm trù, tương tự như những gì thường được gọi là trí thông minh, hoặc khả năng nghiên cứu khoa học tự nhiên. Lý tính là khả năng nắm bắt những điều vô hạn và siêu việt, chẳng hạn như tự do, linh hồn và Chúa, và cũng là một khả năng trí tuệ để nắm bắt bản thể học. Trái với quan niệm thông thường, Kant chia đối tượng nhận thức thành "thế giới hiện tượng" và "vật tự thân". "Thế giới hiện tượng" là thế giới vật chất được năm giác quan của con người nắm bắt, về cơ bản tương đương với thế giới của các vật trong trải nghiệm hàng ngày của chúng ta. Trong khi đó, "vật tự thân" là thế giới vật chất nằm ngoài tầm với của các giác quan của con người, chẳng hạn như ý chí tự do.
Theo quan điểm của Kant, mọi tri thức của con người về thế giới hiện tượng đều được hình thành thông qua việc trí tuệ sử dụng các khái niệm và phạm trù để đưa ra "những phán đoán tổng hợp tiên nghiệm" về dữ liệu cảm giác. Theo lời Kant, mọi tri thức trí tuệ đều chứa đựng "những phán đoán tổng hợp tiên nghiệm" và dựa trên chúng. Các khái niệm và phạm trù trí tuệ được ban tặng cho chúng ta một cách bẩm sinh. Do đó, tri thức này, kết hợp các phạm trù hoặc khái niệm với dữ liệu cảm giác, là cần thiết và có giá trị. Khoa học tự nhiên, đại diện bởi vật lý hiện đại, thuộc loại tri thức này. Tuy nhiên, Kant tin rằng tri thức như vật lý chỉ có thể nắm bắt được "hiện tượng" của sự vật, chứ không phải bản thân sự vật. Đây là lý do cơ bản tại sao Kant phân chia đối tượng nhận thức của con người thành "thế giới hiện tượng" và "vật tự thân". Điều này là do tri thức như vật lý phải thu thập dữ liệu thông qua các giác quan và sau đó được kết hợp với trí tuệ. Trí tuệ con người không bao giờ trực tiếp nhận thức sự vật; nó chỉ có thể thu thập dữ liệu thông qua các giác quan, truyền những dữ liệu cảm giác này đến não bộ, sau đó não bộ sẽ phân tích, phán đoán và suy luận. Vấn đề nằm chính ở những khiếm khuyết sâu sắc của các giác quan con người.
Thứ nhất, phạm vi nhận thức bị hạn chế. Thị giác của con người chỉ có thể nhìn thấy thế giới ánh sáng khả kiến có bước sóng nhất định, chỉ có thể nghe thấy sóng âm có biên độ và tần số nhất định, chỉ có thể ngửi thấy mùi có cường độ nhất định, v.v. Thứ hai, các giác quan của con người chỉ nắm bắt được thế giới hiện tượng. Ví dụ, với thị giác, chúng ta chỉ nhìn thấy hình dáng bên ngoài và hình dạng bên ngoài của thế giới, chứ không phải bên trong của sự vật. Mặc dù khoa học và công nghệ hiện đại đã mở rộng đáng kể thế giới nhận thức của con người - chúng ta không chỉ có thể mổ xẻ toàn bộ cơ thể con người thông qua phẫu thuật, mà cơ bắp, nội tạng, mạch máu, não và tế bào đều có thể được quan sát bằng các dụng cụ và thậm chí bằng mắt thường - khoa học cũng đã mở rộng tầm nhìn của chúng ta đến thế giới của ánh sáng hồng ngoại, tia X, siêu âm và chụp CT - nhưng mắt chúng ta vẫn thiếu khả năng toàn ảnh. Các cơ quan cảm giác của con người chỉ tiếp nhận một tập hợp thông tin liên quan đến chức năng của chúng, chứ không phải toàn bộ thế giới tự nhiên bên ngoài. Con người vẫn chưa thể hiểu được bản chất thực sự của những thế giới thị giác, thính giác và khứu giác này. Do đó, dù thế nào đi nữa, các giác quan của con người cũng không thể nắm bắt được sự vật một cách tự nhiên. Vật lý và các ngành khoa học khác dựa trên dữ liệu cảm quan không thể thiết lập được kiến thức về thế giới.
Không chỉ các giác quan của con người tồn tại, mà trí tuệ con người cũng có những khiếm khuyết đáng kể. Kant tin rằng các khái niệm và phạm trù trí tuệ của con người, chẳng hạn như "lớn", "nhỏ", "nhiều", "ít", "xa", "gần", "dài" và "ngắn", là bẩm sinh. Ngay cả số học cũng được học một cách tự nhiên, không cần sự hướng dẫn ở trường. Trong quá khứ kém phát triển của Trung Quốc, người mù chữ rất phổ biến, nhưng không có người "mù số" (trừ khi họ bị thiểu năng trí tuệ). Ngay cả những bà nội trợ mù chữ cũng có thể thực hiện bốn phép tính cộng, trừ, nhân và chia một cách dễ dàng trong các tương tác kinh tế hàng ngày. Điều này chứng minh rằng chức năng trí tuệ là một khả năng bẩm sinh của não bộ con người. Tuy nhiên, chức năng này cũng có những khiếm khuyết cố hữu. Từ những khiếm khuyết về giác quan đến những hạn chế về trí tuệ, chúng ta hiểu rằng những gì chúng ta nhận thức về thế giới tự nhiên bên ngoài thực chất chỉ là nhận thức của chúng ta về tự nhiên, chứ không phải bản thân tự nhiên. Về cơ bản, kiến thức khoa học tự nhiên, kết hợp các phạm trù trí tuệ với dữ liệu cảm quan, là kiến thức về sự vật, chứ không phải kiến thức về bản thân sự vật.
Triết học Kant cho thấy khoa học tự nhiên chỉ có giá trị trong "thế giới hiện tượng", chứ không phải tri thức về "vật tự thân". Nó chỉ là "tri thức tất định luận" trong một phạm vi hạn chế, và do đó không phải là tri thức phổ quát. Luận đề Kant này vẫn chưa bị bác bỏ trong giới triết học và khoa học phương Tây. Do đó, về bản chất, khoa học tự nhiên là một khuôn mẫu để hiểu và nắm bắt thế giới khách quan. Về bản chất, khoa học tự nhiên cũng là một công cụ được con người sử dụng, và mối quan hệ của nó với đối tượng nhận thức là nhân tạo, không phải là sự tích hợp tự nhiên. Do đó, không bao giờ có thể thoát khỏi sự xa lánh và tính không đồng nhất giữa khoa học tự nhiên và thế giới khách quan. Hiệu quả của khoa học tự nhiên như một công cụ để nắm bắt thế giới khách quan phụ thuộc vào điều mà Heidegger gọi là "sự sẵn sàng trong tầm tay", tức là sự tương thích và tích hợp vốn có của nó với thế giới khách quan.
Tất nhiên, chúng ta có thể chất vấn Kant, Husserl và thậm chí cả Heisenberg, nhưng chúng ta phải sử dụng sức mạnh của khoa học để lật ngược quan điểm của họ thông qua bằng chứng.
Học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành là một bộ luật cốt lõi của tư tưởng Trung Quốc
Do khoảng cách và sự khác biệt giữa khoa học tự nhiên và thế giới loài người, bản thân khoa học tự nhiên không thể là tiêu chuẩn duy nhất để xác định "kiến thức nhất định". Do đó, chúng ta không nên coi bất kỳ ngành học thuật nào đi chệch khỏi khuôn mẫu của khoa học tự nhiên là thiếu "kiến thức nhất định", mà thay vào đó, coi đó là tôn giáo, mê tín dị đoan, hay phù thủy. Trong bối cảnh này, việc thảo luận về học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành cổ đại của Trung Quốc sẽ mang đến một góc nhìn mới mẻ.
Học thuyết triết học hiện hành về Âm Dương và Ngũ Hành lần đầu tiên xuất hiện trong cuốn Quản Tử. Nói một cách chính xác, bộ môn học thuật này nên được gọi là "Thuyết Chiêm tinh - Âm Dương - Ngũ Hành". Âm Dương không thể tách rời khỏi mặt trời và mặt trăng (Quản Tử nói, "Mặt trời cai quản Dương, mặt trăng cai quản Âm"), và Ngũ Hành không thể tách rời khỏi năm vì sao. Chúng gắn bó chặt chẽ với nhau. Theo học thuyết Âm Dương - Ngũ Hành chiêm tinh, Âm và Dương là hai lực đối lập và bổ sung cho nhau trong vũ trụ, thể hiện trong mọi khía cạnh của tự nhiên và đời sống con người, và thậm chí trong cả các quy luật tư duy của con người. Ngũ Hành vừa là năm yếu tố của vũ trụ vừa là năm lực. Chúng hỗ trợ và đối kháng lẫn nhau, bổ sung và củng cố lẫn nhau. Mặc dù có một số điểm trùng lặp giữa Âm, Dương và Ngũ Hành (ví dụ, trong y học), nhưng về cơ bản chúng là những diễn ngôn riêng biệt.
Học thuyết "Ngũ hành" lần đầu tiên xuất hiện trong "Thượng thư Hồng bản", nhưng nó chỉ đơn giản đề cập đến năm loại vật chất. Thuật ngữ "Âm Dương" cũng xuất hiện trong "Lão Tử" ("Vạn vật mang Âm, ôm Dương"), nhưng ý nghĩa của nó rất đơn giản: Âm chỉ việc quay lưng lại với Dương, còn Dương chỉ việc quay mặt về phía Mặt Trời. Các quẻ trong "Kinh Dịch" ban đầu được biểu thị bằng số, và các tên gọi "Âm Dao" và "Dương Dao" xuất hiện muộn hơn nhiều. Trong thời Xuân Thu và Chiến Quốc, chủ yếu do nhu cầu chính trị của cuộc đấu tranh giành quyền lực của các hoàng tử, Trâu Diễn và trường phái của ông tại Kê Hạ nước Tề, khi đó là một trung tâm tư tưởng học thuật, đã sử dụng tầm nhìn sâu sắc và trí tuệ phi thường của mình để kết hợp thiên văn học cổ đại và các khái niệm đơn giản về Âm Dương và "Ngũ hành" vào chiêm tinh học - học thuyết Âm Dương và Ngũ hành. Học thuyết này nổi bật giữa các trường phái tư tưởng khác nhau, trở thành một thế lực thống trị. Nó đã được hầu hết các nhà tư tưởng thời Tần và Hán tiếp thu, tiếp thu, cải biên và đổi mới, tạo thành xương sống và linh hồn của tư tưởng Tần và Hán. Tác phẩm đầu tiên kết hợp một cách có hệ thống trường phái tư tưởng của Trâu Diên là "Tháng Quy", bộ sách đã xây dựng một bản đồ thế giới hoàn chỉnh và có hệ thống. Việc nghiên cứu "Minh Đường Nhạc Linh" (Mingtang Yueling) không chỉ phổ biến trong giới học thuật mà còn được Tần Thủy Hoàng và Hán Vũ Đế hiện thực hóa trong đời sống xã hội. Các miếu thờ tổ tiên, điện thờ Minh Đường và các bàn thờ tế lễ mọc lên như nấm sau mưa trên khắp đất nước. Quan trọng hơn, toàn bộ giới học thuật thời Hán, do các học giả "Ngũ Kinh" dẫn đầu, đã tích hợp chiêm tinh học - học thuyết âm dương và ngũ hành - vào việc lý giải các kinh điển Nho giáo thời tiền Tần, hình thành nên một trong những trung tâm quan trọng nhất của Nho giáo trong lịch sử học thuật Trung Quốc: Nho giáo thời Hán.
Tóm lại, từ trường phái Trâu Diễn, qua Đổng Trọng Thư, Tư Mã Thiên, và toàn bộ kinh điển Nho giáo thời Hán, đến Hoàng Đế Nội Kinh và Hán Thư: Lịch và Quan Sát, chiêm tinh học—học thuyết về âm dương và ngũ hành—đã xây dựng nên một hệ thống tư tưởng. Từ bảy thiên thể (mặt trời, mặt trăng và năm hành tinh) đến năm hành tinh (kim, mộc, thủy, hỏa và thổ), và cuối cùng là năm cơ quan nội tạng (gan, thận, tim, tỳ và phổi), nó đã hình thành một thế giới quan thống nhất, bao gồm các thiên thể đến cơ thể người, vũ trụ đến các cơ quan nội tạng, và từ vĩ mô đến vi mô. Theo thế giới quan này, các vận động bên trong cơ thể người, bao gồm các mạch máu, kinh lạc và năm cơ quan nội tạng, đều hài hòa với các thiên thể, thiên nhiên và xã hội. Từ các thiết chế xã hội (nghi lễ) đến cảm xúc tâm linh (âm nhạc), từ thế giới tự nhiên bên ngoài đến cơ thể bên trong, tất cả tạo nên một tổng thể sống động và năng động như chính cuộc sống của mỗi cá nhân. Nhịp điệu và nhịp đập trái tim đập trong tổng thể này chính là âm nhạc. Nếu lịch phản ánh và thể hiện nhịp điệu và sự hài hòa của thiên nhiên bên ngoài thông qua các phương tiện hữu hình và hữu hình (sự thay đổi theo mùa), thì âm nhạc (lục) lại thể hiện nhịp điệu và nhịp điệu vốn có của toàn bộ vũ trụ thông qua các phương tiện hữu hình (có thể hiểu được nhưng không thể diễn tả được). Lịch và lục về cơ bản là hài hòa và nhất quán. Đây chính là hình thái tối thượng của tư tưởng Tần Hán về mối quan hệ giữa trời và người.
Kể từ đó, chiêm tinh học - học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành - đã thấm nhuần vào nhiều lĩnh vực rộng lớn trong triết học, tôn giáo, nghệ thuật và khoa học Trung Quốc. Về mặt triết học, học thuyết "Thiên nhân tương ứng" của Đổng Trọng Thư và khái niệm cốt lõi của toàn bộ Kinh Dịch, cụ thể là "Trời hiển tướng, thánh nhân thuận theo", là những ví dụ điển hình nhất của học thuyết này. Về mặt tôn giáo, đồ hình Thái Cực Quyền của Đạo giáo là một minh họa sinh động cho học thuyết này. Về mặt nghệ thuật, sự tương tác giữa Âm và Dương, động và tĩnh, hư và viên, là nguyên lý cơ bản của thơ ca, thư pháp, hội họa, vũ đạo và âm nhạc Trung Quốc. Về mặt khoa học, nếu không có học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành, khái niệm về kinh lạc, hình ảnh ẩn, hư và viên, khô và ẩm của y học cổ truyền Trung Quốc sẽ hoàn toàn mất đi. Ngay cả thể thao, từ Cờ vây đến Thái Cực Quyền, đều phản ánh những ý tưởng của chiêm tinh học - học thuyết Âm Dương và Ngũ Hành. Thật dễ dàng để tưởng tượng nền văn hóa Trung Hoa lâu đời và huy hoàng này sẽ ra sao nếu chiêm tinh học - học thuyết Âm Dương và Ngũ hành - bị loại khỏi văn hóa Trung Hoa.
Đồng thời, kinh điển Nho giáo thời Hán không chỉ thịnh hành trong học thuật, tư tưởng và chính trị, mà còn bao trùm toàn bộ hệ thống giáo dục thời bấy giờ. Nhờ ảnh hưởng lịch sử sâu sắc của kinh điển Nho giáo thời Hán, cùng với ứng dụng của chúng trong y học, luật pháp và khoa học lịch, chiêm tinh học - học thuyết âm dương và ngũ hành - đã ăn sâu vào ý thức của người dân thường, mặc dù họ sử dụng nó hàng ngày mà không hề hay biết. Được tất cả mọi người, từ hoàng đế, tướng lĩnh đến nông dân, đều biết đến, nó đã trở thành một quy tắc cốt lõi của tư tưởng Trung Hoa, khắc sâu vào tiềm thức của mỗi người Trung Quốc.
Bên cạnh triết học, khoa học chính trị, lịch sử, nghệ thuật và thể thao, chiêm tinh học - học thuyết âm dương và ngũ hành - đã khai sinh ra y học Trung Quốc, tiêu biểu là Hoàng Đế Nội Kinh. Do đó, học thuyết này giao thoa với khoa học tự nhiên. Mối quan hệ giữa y học Trung Quốc và khoa học đã là một chủ đề tranh luận và bất đồng dai dẳng trong giới học thuật Trung Quốc kể từ khi học thuật phương Tây du nhập vào phương Đông, và đây chắc chắn là một chủ đề mà bài viết này không thể tránh khỏi.
Sự khác biệt giữa y học Trung Quốc và phương Tây là biểu hiện của hai cách suy nghĩ khác nhau
Sau khi y học hiện đại phương Tây du nhập vào Trung Quốc, Y học cổ truyền Trung Quốc (YHCT) đã phải đối mặt với những thách thức to lớn. Trong quá trình hiện đại hóa của Trung Quốc vào thế kỷ 20, YHCT dần suy tàn và rơi vào tình trạng thất sủng. Nhà văn vĩ đại Lỗ Tấn, người cực kỳ căm ghét YHCT, đã từng sử dụng văn xuôi hài hước, châm biếm và chua cay để mô tả các thực hành phi lý của nó. Tuy nhiên, khi quá trình hiện đại hóa của Trung Quốc ngày càng sâu sắc, mọi người dần phát hiện ra những hạn chế và khuyết điểm của y học phương Tây. Do đó, vị thế của YHCT bắt đầu trải qua những thay đổi tinh tế bắt đầu từ cuối thế kỷ 20. Âm thầm, YHCT dần dần trở nên phổ biến và ngày nay đang trải qua một sự đột phá. Tuy nhiên, việc đánh giá lý thuyết về YHCT đã chia cộng đồng học thuật thành hai phe đối lập gay gắt, như thể họ bất hòa với nhau.
Tiêu chí được sử dụng để phê phán và bác bỏ Y học cổ truyền Trung Quốc (TCM) dựa trên mô hình học thuật của y học phương Tây. Y học phương Tây coi cơ thể con người như một cá thể riêng biệt và phân loại nó, tiến hành nghiên cứu chuyên sâu, chi tiết về các khía cạnh khác nhau của cơ thể, bao gồm năm giác quan, tuần hoàn máu, cơ xương, mô tế bào và hệ thần kinh. Các triệu chứng bệnh có thể bắt nguồn từ một vấn đề ở một cơ quan cụ thể, và việc điều trị sau đó được hướng đến bộ phận đó của cơ thể. Khi chức năng của cơ quan trở lại bình thường, bệnh sẽ được chữa khỏi. Các lý thuyết của y học phương Tây có thể được kiểm chứng bằng thực nghiệm, và các phương pháp của nó về cơ bản là giải phẫu và trực quan. Các lý thuyết và phương pháp tổng thể của y học phương Tây phù hợp với các ngành khoa học tự nhiên như hóa học, vật lý, sinh học, động vật học và thực vật học. Các ngành liên quan bao gồm tâm thần học, tâm lý học, sinh lý học và khoa học sự sống. Do đó, y học phương Tây không thể tách rời khỏi khoa học phương Tây nói chung. Thậm chí có thể nói rằng y học phương Tây thể hiện trực tiếp nhất mục đích, phương pháp và tác dụng của khoa học tự nhiên, đóng vai trò là mô hình và hình mẫu của khoa học tự nhiên.
Xét theo tiêu chuẩn y học phương Tây, YHCT, từ lý thuyết đến phương pháp, thực tế đều phi lý và phi lý. Về mặt lý thuyết, "ngũ tạng" (nội tạng) của YHCT không đề cập đến các cơ quan cụ thể trong cơ thể con người, mà là một khái niệm nằm giữa hữu hình và trừu tượng. Ví dụ, "tâm" của YHCT không chỉ tim hay não, mà là một thứ tồn tại giữa tâm và trí, tức là tinh thần - một thứ chỉ có thể hiểu được chứ không thể diễn tả được. Điều tương tự cũng đúng với các huyệt đạo. Mặc dù chúng có ý nghĩa hữu hình, nhưng không thể xác định được thông qua các phương pháp giải phẫu. Các khái niệm âm dương, khô ẩm, thiếu hụt và dư thừa thậm chí còn vô hạn hơn và không thể xác minh thông qua thực nghiệm khoa học. Một thành phần quan trọng khác của YHCT là học thuyết về "khí" của cơ thể người. Nếu không có học thuyết về khí này, YHCT sẽ sụp đổ. Và khái niệm "khí" hoàn toàn không liên quan đến vật lý hiện đại. Đáng kinh ngạc hơn nữa, YHCT sử dụng chiêm tinh học - học thuyết âm dương và ngũ hành - để kết hợp các nguyên lý của đời sống nội tâm con người với quy luật vận hành của vũ trụ và bốn mùa nóng lạnh. Điều này khiến YHCT dường như không chỉ là y học, mà còn là một triết lý và vũ trụ học. Về phương pháp chẩn đoán, YHCT sử dụng bốn phương pháp phổ biến nhất - quan sát, nghe, hỏi và sờ - để chẩn đoán bệnh. Ngoài ra, còn có các phương pháp chẩn đoán ít phổ biến hơn như chẩn đoán kinh lạc, chẩn đoán tai, chẩn đoán mắt và chẩn đoán tay. So với Tây y, những phương pháp này gần như là một tác phẩm nghệ thuật.
Do đó, không có gì ngạc nhiên khi một số người theo quan điểm và khái niệm y học phương Tây lại gán cho Y học Cổ truyền Trung Quốc, vốn hoàn toàn khác biệt với khoa học tự nhiên, vốn kết hợp với triết học và vũ trụ học, là phù thủy và ngụy khoa học. Tuy nhiên, sự thật không thể phủ nhận là Y học Cổ truyền Trung Quốc có thể chữa khỏi bệnh, ngay cả một số căn bệnh mà y học phương Tây cho là nan y, mặc dù không chắc chắn 100%. Sự thật này nhìn chung được mọi tầng lớp xã hội công nhận.
Giá trị của khoa học tự nhiên hiện đại nằm ở tính ứng dụng - hiệu quả của nó. Hiệu quả của y học phương Tây là không thể phủ nhận, và những đóng góp to lớn của nó cho sức khỏe con người cũng không thể phủ nhận. Tuy nhiên, hiệu quả của y học cổ truyền Trung Quốc cũng không kém phần quan trọng. Chưa kể đến vô số ca bệnh đã được chữa khỏi trong hàng ngàn năm qua, trong xã hội ngày nay, y học cổ truyền Trung Quốc vẫn tiếp nhận một lượng lớn bệnh nhân và đã chữa khỏi cho hàng chục nghìn người. Trên khắp Trung Quốc và thậm chí cả quốc tế, y học cổ truyền Trung Quốc được coi là một lựa chọn để điều trị các bệnh khó điều trị bằng y học phương Tây, chẳng hạn như SARS và AIDS. Trong cuộc sống thực tế ngày nay, có lẽ rất ít người Trung Quốc hoàn toàn từ chối hoặc không chấp nhận phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền Trung Quốc.
Ở đây, tôi không muốn đánh giá sự ưu việt hay kém cỏi của y học Trung Quốc và phương Tây, mà muốn nhấn mạnh rằng có một vấn đề rất nghiêm trọng ở đây liên quan đến kiến thức và sự thật.
Y học phương Tây kết hợp với khoa học phương Tây, trong khi y học cổ truyền Trung Quốc kết hợp với học thuật Trung Hoa cổ đại. Đây là hai hệ thống kiến thức hoàn toàn khác nhau về cơ thể con người và bệnh tật của con người.
Sự khác biệt giữa y học Trung Quốc và Tây phương thể hiện rõ nét sự khác biệt trong học thuật và tư tưởng Trung Quốc và phương Tây. Về cơ bản, chúng đại diện cho hai lối tư duy và hai hệ thống tri thức khác nhau. Theo quan điểm của y học phương Tây, y học Trung Quốc là vô nghĩa; tương tự, theo quan điểm của y học Trung Quốc, y học phương Tây hoàn toàn là dị giáo. Vậy, liệu hai hệ thống tri thức gần như hoàn toàn khác biệt này có thể cùng tồn tại? Có thể nói một cách đơn giản: Liệu cái gọi là "tri thức tất định" và chân lý chỉ tồn tại trong một hệ thống được minh họa bằng khoa học tự nhiên phương Tây? Điều này đòi hỏi phải đối mặt với câu hỏi "chân lý là gì?"
Hãy cảnh giác với mê tín dị đoan về khoa học tự nhiên
Khi nói đến từ "chân lý", tất cả chúng ta đều cảm nhận được sự trang trọng và thiêng liêng. Chân lý được coi là lý luận chân thực, hoàn toàn chính xác và có thể áp dụng phổ quát. Trên thực tế, từ tiếng Anh "truth" (chân lý) có nghĩa là "sự thật", mang hàm ý liên quan đến "đúng". Do đó, chân lý đơn giản là những phát biểu chân thực và đúng đắn của con người về một đối tượng tri thức. Định nghĩa này có vẻ đơn giản, nhưng câu hỏi "chân lý là gì" vẫn là một câu hỏi cốt lõi trong nhận thức luận triết học, và vẫn chưa có câu trả lời chắc chắn. Việc xác định thế nào là "những phát biểu chân thực và đúng đắn" về một đối tượng tri thức hoàn toàn không dễ dàng.
Theo quan niệm phổ biến, "chân lý" hay "tính xác thực" của một phát biểu về một đối tượng tri thức có thể được xác định đơn giản bằng cách kiểm chứng nó bằng các dữ kiện thực tế. Ví dụ, câu nói "Mặt trời mọc ở phương Đông và lặn ở phương Tây" là đúng. Theo quan điểm triết học phương Tây, quan điểm về chân lý này là một "lý thuyết tương ứng". Lý thuyết này cho rằng tính đúng đắn của một quan điểm, ý tưởng hoặc lý thuyết có thể được xác minh bằng bằng chứng thực nghiệm; những gì phù hợp là đúng, trong khi những gì không phù hợp là sai. Phần lớn các lý thuyết khoa học tự nhiên hiện đại đều dựa trên "lý thuyết tương ứng" này. Tuy nhiên, một số lý thuyết khoa học tự nhiên về cơ bản là giả thuyết, chẳng hạn như "hiệu ứng cánh bướm" trong vật lý khí quyển và cái gọi là lý thuyết "vướng víu lượng tử" trong vật lý lượng tử hiện đại, và không thể kiểm chứng bằng kinh nghiệm thực tế. Đặc biệt, toán học dựa trên suy luận logic và không liên quan gì đến các dữ kiện thực nghiệm. Ngay cả những khái niệm đơn giản như số phức, chưa kể đến toán học cao cấp, cũng không thể được kiểm chứng thông qua thực hành thực nghiệm. Rõ ràng, "thuyết tương ứng" về chân lý này cũng không đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu về ý nghĩa của chân lý.
Bên cạnh "thuyết tương ứng", lịch sử triết học phương Tây đã chứng kiến nhiều quan điểm khác nhau về chân lý. Một trong những quan điểm có ảnh hưởng nhất là "thuyết phủ định" của Popper, cho rằng khoa học tiến bộ thông qua suy đoán và bác bỏ. Tuy những quan điểm này có một số giá trị, chúng cũng có những sai sót. Công bằng mà nói, không có sự đồng thuận chung nào về vấn đề chân lý, và chúng ta vẫn chưa tìm ra một định nghĩa chung nào về chân lý.
Chúng ta cũng nên đề cập đến các khái niệm "chân lý tuyệt đối" và "chân lý tương đối" trong sách giáo khoa triết học. Điều này ám chỉ chân lý mà con người đã đạt được là chân lý tương đối, trong khi tổng của tất cả các chân lý tương đối là chân lý tuyệt đối. Bất kể bản chất của "chân lý tương đối" đã đạt được và "tổng" của nó, theo khái niệm này, nếu chúng ta không thể đạt được tất cả các chân lý tương đối, chúng ta không thể đạt được chân lý tuyệt đối. Do đó, chừng nào kiến thức của con người còn chưa hoàn thiện, thì chân lý tuyệt đối là không thể đạt được. Điều này thực chất cho thấy chân lý tuyệt đối không tồn tại. Bởi vì con người chỉ có thể liên tục leo lên các đỉnh cao của chân lý tương đối, lần lượt từng đỉnh một, và những đỉnh cao này là vô hạn, nên không bao giờ đạt được một kết luận chắc chắn. Vấn đề ở đây là nếu chân lý tuyệt đối được coi là một lý tưởng giả định, điểm cao nhất hoặc điểm cuối cùng của kiến thức chân lý của con người, thì việc theo đuổi điểm cuối cùng này thực chất trở thành một niềm tin hay đức tin. Không chỉ mỗi cuộc đời cá nhân chúng ta, mà thậm chí toàn thể nhân loại, đều có thể không đạt được điểm cuối này. Do đó, một mệnh đề triết học ngay lập tức biến thành một mệnh đề mang âm hưởng tôn giáo.
Từ những thảo luận trên, có thể thấy rằng nhân loại vẫn chưa có câu trả lời chắc chắn cho câu hỏi "Chân lý là gì?", và trên thực tế, không thể trả lời được. Do đó, câu hỏi về chân lý vẫn là một nguồn gây hoang mang cho nhân loại. Tuy nhiên, việc nhận thức và thấu hiểu sự hoang mang này sẽ giúp chúng ta tránh khỏi những hiểu lầm hoặc điểm mù, và chúng ta có thể nhìn nhận rõ ràng những vấn đề liên quan đến chân lý.
Trước sự nhầm lẫn xung quanh vấn đề chân lý, chúng ta nên hiểu rõ rằng ngay cả theo "thuyết tương ứng" về chân lý, khoa học tự nhiên cũng không thể đồng nhất với chân lý. Khoa học tự nhiên đã mang lại lợi ích và hiệu quả cho nhân loại, và ở một mức độ nào đó, nó có hiệu quả, một sự thật không ai phủ nhận. Tuy nhiên, nếu khoa học tự nhiên chỉ đơn thuần được đồng nhất với chân lý, đặc biệt là chân lý trong bối cảnh Trung Quốc, nó dễ dàng dẫn đến thái cực ngược lại, dẫn đến sự sùng bái khoa học tự nhiên. Sự sùng bái là phi lý và gần như là đức tin. Tin rằng khoa học tự nhiên là chân lý và có thể giải quyết mọi vấn đề về cơ bản không khác gì tin rằng Chúa có thể giải quyết mọi vấn đề. Đối xử với khoa học tự nhiên với thái độ sùng bái và đức tin về cơ bản không khác gì thái độ của một tín đồ đối với tôn giáo. Vì vậy, chúng ta không chỉ phải phản đối mê tín nói chung, mà còn phải cảnh giác với mê tín liên quan đến khoa học tự nhiên.
Sự nhầm lẫn xung quanh chân lý cũng cho thấy nhân loại vẫn chưa khám phá ra một phương pháp duy nhất, đúng đắn để khám phá thế giới khách quan. Với tiền đề này, con người có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tìm hiểu. Tư tưởng Trung Hoa (Y học cổ truyền Trung Hoa), tư tưởng Ấn Độ và tư tưởng phương Tây đều đã được chứng minh là tương đối hiệu quả trên thế giới ngày nay. Hơn nữa, có thể còn có những phương pháp khác vượt ra ngoài những phương pháp này. Nhân loại vẫn còn những con đường rộng lớn hơn để khám phá những điều chưa biết. Do đó, quan niệm cho rằng khoa học tự nhiên phương Tây là khoa học chính thống duy nhất, coi mọi học thuật phi phương Tây là mê tín hay ma thuật, là thiển cận, nông cạn và vô cùng tai hại.
Cuối cùng, cần nhấn mạnh đến những ranh giới—những hạn chế—của khoa học tự nhiên. Theo lẽ thường, khoa học tự nhiên có thể tiến hành nghiên cứu về con người trong các lĩnh vực như vật lý, hóa học và khoa học sự sống. Tuy nhiên, không một nghiên cứu cụ thể nào trong số này có thể tiết lộ "bản chất của con người". Vì vậy, nhà hiện tượng học vĩ đại Edwin Husserl đã nói: "Mọi kiến thức khoa học tự nhiên đều không đưa ra câu trả lời nào cho câu hỏi về ý nghĩa của cuộc sống."
